Nedavno izabrani papa Lav XIV, kardinal američkog porekla Robert Prevost, izazvao je talas reakcija ne samo unutar Katoličke crkve, već i među pravoslavnim hrišćanima. Međutim, ono što je privuklo posebnu pažnju jeste brzina i toplina kojom su pojedini pravoslavni poglavari uputili čestitke novom pontifeksu, izražavajući nadu u „jedinstvo“ i „saradnju“.
Ovakva retorika, koja je u pojedinim slučajevima poprimila gotovo panegiričan ton, izazvala je ozbiljna pitanja i nedoumice u teološkim i pastirskim krugovima Pravoslavne crkve. Formulacije poput „duhovni vođa hrišćanstva“, „svetionik mira“ i „katalizator jedinstva“, koje su se našle u zvaničnim saopštenjima pojedinih patrijaršija, teško se mogu razlikovati od uobičajenog rečnika rimske crkvene diplomatije. Time se, po mišljenju mnogih, ugrožavaju teološka doslednost i pastirska odgovornost pravoslavnih poglavara.
Pravoslavna ekleziologija nasuprot diplomatskoj retorici
Vaseljenska patrijaršija je izbor novog pape pozdravila kao „duhovnu radost“, naglašavajući „dugu tradiciju bratskih odnosa“ između dveju Crkava. Sličan ton zauzele su i Aleksandrijska patrijaršija, kao i još neke autokefalne Crkve, govoreći o „novoj nadi susreta“ i „duhovnom zbližavanju“.
Međutim, u svetlu pravoslavne ekleziologije, ovakvi gestovi nailaze na rezervu. Pravoslavna teologija jasno odbacuje papinsko prvenstvo vlasti, dogmu o nepogrešivosti rimskog poglavara, kao i druge doktrinarne razlike koje su i dalje duboke i suštinske.
Zbog toga mnogi teolozi više puta ukazuju na neophodnost razlikovanja između teološkog dijaloga i političko-diplomatskih odnosa. Bezrezervno uzdizanje pape – kako u simboličkoj, tako i u retoričkoj ravni – kod mnogih izaziva osećaj teološke nekonzistentnosti, pa čak i unutrašnje protivrečnosti unutar samog pravoslavnog sveta.
Odjek u narodu: zabrinutost i zbunjenost
Reakcije vernog naroda nisu izostale. Posebno su bile izražene na društvenim mrežama i pravoslavnim informativnim portalima. Vernici, monasi i teolozi sve otvorenije izražavaju zabrinutost zbog, kako ga nazivaju, „ekumenističkog klizanja“ jednog dela pravoslavne jerarhije.
Neki ponovo ističu prigovore koji su bili prisutni i tokom Svetog i Velikog sabora na Kritu 2016. godine, kada je pitanje odnosa sa drugim hrišćanskim konfesijama izazvalo ozbiljne polemike i potrese unutar pravoslavnog sveta.
Prema informacijama koje prenosi portal vimaorthodoxias.gr, već se u monaškim zajednicama – naročito na Svetoj gori – vode neformalne, ali ozbiljne rasprave o sadržaju ovih čestitki. Neki govore o „otpadništvu reči“ i „zbunjenosti vere“, izražavajući zabrinutost zbog mogućeg udaljavanja od pravoslavnog predanja.
Dijalog – da, ali ne po cenu istine
Većina teologa saglasna je da sam međuhrišćanski dijalog nije problem – naprotiv, on je potreban i može doneti duhovnu korist. Ali dijalog koji se pretvara u jednostrano veličanje druge strane, bez očuvanja sopstvenog identiteta, postavlja ozbiljno pitanje njegove suštine i opravdanosti.
Voloska akademija teoloških studija, koja često učestvuje u međuhrišćanskim razgovorima, u svojoj najnovijoj analizi podvlači da „poštovanje i priznanje drugoga ne podrazumeva odricanje od sopstvene istine“.
Upravo ta linija – između poštovanja i samoponištavanja – postaje sve tanja u izjavama koje su uputili pojedini poglavari, pa verni narod sve glasnije traži jasan teološki stav i razgraničenje.
Povratak trezvenosti i vernosti predanju
Pravoslavna crkva ne može biti dodatak zapadnoj diplomatiji, niti sme podleći „ekumenističkoj sentimentalnosti“ koja je lišena korena i jasnog identiteta. Verni narod, čuvar predanja i istine, traži jasnoću, doslednost i vernost Svetom Predanju – a ne dvosmislene poruke koje izazivaju konfuziju i nesigurnost.
U tom kontekstu, veličanje pape bez jasnog teološkog razgraničenja ne doprinosi stvarnom zbližavanju Crkava, već naprotiv – može zamagliti pravoslavno svedočanstvo i uneti pometnju u svest vernih.
Savremeno doba traži od Crkve teološku iskrenost, pastirsku mudrost i nepokolebljivost u pravoslavnoj samosvesti. Jedino tako se može očuvati istinsko jedinstvo – ne kao politički cilj, već kao plod istine, ljubavi i vere koja se ne stidi svojih temelja.
Profesorskim umom i pastirskim srcem, otac Darko razotkriva savremene zablude o jedinstvu crkava, govori o raskolu Moskve i Carigrada, veri u doba sinkretizma i zašto su ljudi sve češće u potrazi za nepokolebljivim.
Obraćajući se rimokatoličkim i anglikanskim hodočasnicima, patrijarh Vartolomej govorio je o neostvarenim snovima ekumenskog dijaloga, nadajući se da će novi papa nastaviti putem jedinstva – iako većina pravoslavnih to ne vidi kao put koji vodi u pravcu istine.
Ako se poseta održi, to će biti prilika za novog poglavara Rimokatoličke crkve da se sastane sa patrijarhom Vartolomejem, poglavarom Istočne pravoslavne crkve, navodi agencija.
Patrijarh carigradski istakao je da su on i blaženopočivši papa Franja blisko sarađivali na tom cilju.
POGLEDAJTE JOŠ:
HOROSKOP ZA 1. JUN: Blizanci – moguć ulazak u tajnu vezu, Jarci – uspeh zavisi isključivo od vaše uverljivosti!
OVO JE BEOGRAD DUGO ČEKAO: Otac Rafailo govori pred Hramom Svetog Save
VELIKI DOGAĐAJ U TUMANU: Patrijarh Porfirije osveštao novi konak, sutra služi liturgiju, posle koje sledi litija sa moštima Svetog Zosima