MISTERIJA SMRTI KOJA I DANAS BUDI MNOGA PITANJA: Sećanje i molitve pred grobom nepravedno zaboravljenog duhovnog vođe srpskog naroda

Pred grobnim mestom na severnom zidu beogradske Saborne crkve, gde počiva blaženopočivši patrijarh srpski Vikentije, danas je služen godišnji pomen ovom znamenitom arhijereju. Molitvu za njegovu dušu i spokoj uzneo je vikarni episkop toplički Petar, sabravši vernike oko sećanja na 42. poglavara Srpske Pravoslavne Crkve, čije ime i delo ostaju duboko upisani u njenu istoriju.

Od učitelja do patrijarha

Rođen kao Vitomir Prodanov 23. avgusta 1890. godine u Bačkom Petrovom Selu, ovaj budući patrijarh započeo je život na plodnim ravnicama Bačke, u pobožnoj porodici oca Đorđa i majke Jelene. Nakon osnovne škole u rodnom mestu i gimnazije u Novom Sadu, završio je bogosloviju u Sremskim Karlovcima 1913. godine. Kratko je službovao kao učitelj, ali ga je Gospod pozvao na put monaškog podviga i crkvene službe.

Prvi koraci služenja

Godine 1917. u manastiru Bezdinu prima monaški čin iz ruku arhimandrita Isaka (Došena), a ubrzo potom biva rukopoložen za đakona u Temišvaru, od episkopa Georgija (Letića). Nakon Prvog svetskog rata, kada je Temišvar pripao Rumuniji, vraća se u Bačku eparhiju i uspinje kroz činove sve do arhiđakona i arhimandrita, neprekidno služeći Crkvi kao podbeležnik, protođakon i sekretar mnogih važnih crkvenih tela.

SPC

 

Čovek Crkve i nauke

Uz revnosno služenje, gajio je ljubav prema istoriji. Na Filozofskom fakultetu u Beogradu diplomirao je istoriju Srba, opštu istoriju i vizantologiju 1929. godine. Bio je urednik Glasnika Istorijskog društva Vojvodine, okupljajući najuglednije istoričare tog vremena i doprinoseći očuvanju narodne i crkvene prošlosti.

Put ka patrijaraškom tronu

Godine 1936. izabran je za vikarnog episkopa marčanskog, a 1939. za episkopa zletovsko-strumičkog. Tokom Drugog svetskog rata proteran je iz Štipa od strane bugarskih vlasti, a posle rata komunisti mu nisu dozvolili povratak u eparhiju. Na molbu episkopa Nikolaja Velimirovića, upravljao je Žičkom eparhijom do 1947. godine, a potom i Sremskom do 1951. godine.

Mudro vođstvo u teškim vremenima

Na tron patrijaraha srpskih stupio je 1. jula 1950. godine. Njegovo patrijaraško služenje ostaće upamćeno po tome što je, u teškim godinama komunističkog bezbožništva, mudro čuvao jedinstvo Crkve i uspostavio ponovne veze sa sestrinskim Pravoslavnim Crkvama. Posebno je zaslužan za rešavanje pitanja socijalnog i penzionog osiguranja sveštenstva, nakon što je crkveni fond bio ukinut posleratnim odlukama vlasti.

SPC

 

Nerazjašnjena smrt i tišina sećanja

Patrijarh Vikentije upokojio se 5. jula 1958. godine pod još uvek nerazjašnjenim okolnostima, što ostaje tiha i bolna tajna savremenika tog doba. Sahranjen je u Sabornoj crkvi u Beogradu, gde i danas, decenijama kasnije, vernici prilaze njegovom grobu da zapale sveću i pomole se za pokoj njegove duše, ali i da se sete vremena kada je Srpska Crkva pod njegovim rukovodstvom hodila stazom mudrosti, dostojanstva i nepokolebljivosti u veri.

Nasleđe koje traje

Pomen patrijarhu Vikentiju danas nije bio samo sećanje na jednog čoveka, već tihi podsetnik svima nama – da i u najtežim vremenima Gospod podiže pastire koji znaju da sačuvaju veru, narod i Crkvu u slozi. Njegov život, od bačke ravnice do patrijaraškog trona, ostaje svedočanstvo o trpljenju, mudrosti i snazi molitve koja sve nadvisuje.

U hramu Svetog Save, na Lazarevu subotu, služen je pomen blaženopočivšem Patrijarhu Irineju, čije je vođstvo oblikovalo Srpsku Pravoslavnu Crkvu i narod.

U crkvama su uznete molitve za šesnaest nevino postradalih u padu nadstrešnice, dok je narod u tišini poslao poruku sećanja, ali i opomene – da se ovakva bol nikada više ne ponovi.

U manastiru Podmalinsko održano je molitveno sabranje posvećeno veri, predacima i žrtvama komunističkih progona, a mitropolit budimljansko-nikšićki uputio je snažne poruke o istorijskom pamćenju, duhovnom identitetu i borbi za istinu.

U Sabornom hramu u Kragujevcu služen je pomen blaženopočivšem episkopu šumadijskom Savi, a dirljive besede mitropolita Jovana i oca Zorana Krstića otkrile su kakav je čovek zaista bio i šta je smatrao svojim najvećim odlikovanjem u životu.